Anonim Ortaklığın haklı sebeple feshine ilişkin TTK madde 531’de yer alan düzenleme, ilk kez 6102 sayılı Ticaret Kanunu döneminde kanunumuzda yer almıştır. TTK m.531: ‘Haklı sebeplerin varlığında, sermayenin onda birini ve halka açık şirketlerde yirmide birini temsil eden payların sahipleri, şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden şirketin feshine karar verilmesini isteyebilirler. Mahkeme, fesih yerine, davacı pay sahiplerine, paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerinin ödenip davacı pay sahiplerinin şirketten çıkarılmalarına veya duruma uygun düşen ve kabul edilebilir diğer bir çözüme karar verebilir.’ hükmünü içermektedir. İlgili düzenlemeden de görüleceği üzere, azlığa, anonim şirketin haklı sebeple feshi davası açma hakkı tanımıştır. Fesih davasında, yetkili ve görevli mahkemesi ise şirketin merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesidir. Fesih davasının, davacısı, azlık -sermayenin en az onda birini, halka açık şirketlerde yirmide birini oluşturan pay sahipleri-olacak olup; davayı şirket tüzel kişiliğine karşı ikame edecektir. Davacıların, azlığın, sahip olması gereken oran, davanın açıldığı sırada ve devamında varlığını sürdürmelidir. Mahkeme, anılan davada, ‘haklı sebep’ unsurunun bulunup bulunmadığını, bulunması halinde de şirketin feshi son çare olmak üzere, sorunun çözümü adına başkaca bir çözüm yoluna da hükmedebilecektir. Alternatif çözüm yolları bakımından kanun sadece, davacı pay sahiplerinin, karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerinin ödenmesi suretiyle, davacıların şirketten çıkarılmalarını göstermiş olup; bunun dışında başkaca bir çözüm yolu göstermemiş olup; dava konusu olayın şartları el verdiği takdirde mahkeme farklı çözüm yollarına da hükmedebilecektir.
Haklı Sebep Kavramı
Haklı sebeple fesih davasında tespit edilmesi gereken en önemli unsur şirketin feshi için ‘haklı sebep’lerin bulunup bulunmadığı hususudur. Hâkim, ancak haklı sebeplerin bulunması halinde şirketin feshine ya da duruma uygun düşen başkaca bir çözüme hükmedecektir. Ancak, TTK m.531 haklı sebep kavramını tanımlamadığı gibi örneklendirmemiştir. Genel kabul gören tanıma göre, ortaklık ilişkisinde davacı pay sahibi/sahiplerinin haklarını önemli şekilde zedeleyen ve TMK m.2 mucibince ortaklığın devamının çekilmez hale gelmesi sonucunda ‘haklı sebep’ kavramının oluştuğu kabul edilmiştir.
Haklı sebep örnekleri:
- Ortaklığın ihtiyacı olmamasına rağmen, sermaye artırım kararı alarak, azınlık pay sahiplerinin ortaklıktaki oranın düşürülmesi,
- Genel kurulun uzun süre toplantıya davet edilmemiş olması,
- Çoğunluk pay sahiplerinin, çoğunluk hakkını kötüye kullanarak, kendilerine veya yakınlarına menfaat sağlaması gösterilebilir,
- Ortakların bilgi alma ve inceleme haklarının engellenmesi
- Şirketin sürekli zarar etmesi,
- Ortaklığın uzun süre kar dağıtmaması, öğretide kabul edilmiş haklı sebepler olarak kabul edilmiştir.
TTK’da öngörülen çözümler
Anonim Ortaklığın Feshi: Haklı sebep(ler)in varlığı halinde, başkaca bir çözüm yolu bulunamazsa ve ortaklığın devamı açısından da ekonomik olarak bir fayda yoksa şirketin feshine karar verilebilecektir.
Pay Sahibinin Ortaklıktan Ayrılması: TTK’da, mahkeme tarafından verilebilecek uygun çözüm yollarından sadece davacı pay sahiplerinin, paylarının karar tarihine en yakın tarihteki gerçek değerlerinin ödenmesi suretiyle şirketten çıkarılabilecekleri hususuna değinilmiştir.
Başvurulabilecek Diğer Kabul Edilebilir Çözüm Yöntemleri
TTK m.531’de, şirketin yaşatılması ve feshin son çare olarak uygulanabilecek bir yöntem olduğunu açıkça düzenlemiştir. Özellikle, şirketin finansal olarak iyi bir konumda olması veya uzun vadede karlılığa ilişkin projelerinin bulunması halinde ortaklığın feshi yerine haklı sebeplerin bulunması halinde alternatif başkaca bir çözümlere karar verilmesi gerekecektir.
- Özellikle kar dağıtımı ile ilgili olarak fesih davası ikame edilmiş olması halinde mahkemece kar payı dağıtımına karar verilmesi
- Azınlık Pay Sahiplerinin ya da aralarından seçilen birinin yönetim kurulu üyesi olarak atanması
- Mahkemenin Yönetim Kurulu Yerine Geçerek Karar Vermesi
- Mahkemenin genel kurul yerine geçerek ortaklar arasındaki sorunu çözecek bir karar alması
- Esas sözleşmede değişiklik yapılması
- Esas sermayenin azaltılması
- Ortaklığın bölünmesi
Sonuç olarak, TTK m.531’de açıkça haklı sebeplerin var olması halinde anonim ortaklığın feshedilebileceği hususu düzenlenmiştir. Ancak, ortaklığın feshi, son çare olarak kabul edilmiş ve haklı sebeplerin var olması halinde hâkimin öncelikle duruma uygun düşen ve kabul edilebilir başkaca bir çözüm yolunun bulunup bulunmadığı hususunun tespit edilmesi gerektiği ifade edilmiştir. Duruma uygun düşen ve kabul edilebilir başkaca bir çözümün bulunması halinde ortaklığın feshine değil, uyuşmazlığın çözümü bakımından başkaca bir çözüme hükmedilecektir.
KSSA AVUKATLIK BÜROSU
İlginizi Çekebilir
Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü tarafından, taşınmaz edinimi yoluyla Türk vatandaşlığı kazanılmasına ilişkin tapu işlemlerinde uygulanacak usul ve esasları düzenlemek
26.04.2022 tarihli ve 31821 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 7405 sayılı Spor Kulüpleri ve Spor Federasyonları Kanunu’nun pek çok
28.03.2023 tarihinde kabul edilen ve 05.04.2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ‘7445 Sayılı İcra ve İflas Kanunu ile Bazı